Toprak ile ilgilenmek, onun bize verdiklerini atalarımızın yaptığı şekilde öğrenmek merakı ile hekimlik mesleğimden emekli oldum. Buradaki hikayem aslında elime geçen bir siyez tanesi ile başladı. Doğanın nasıl çalıştığını, bitkilerin besinleri nasıl değiş tokuş ettiğini, aynı zamanda doğanın hiçbir kimyasal ve zehir kullanmadan bitkileri ve ağaçları nasıl büyüttüğünü, sulama, budama, gübreleme yapmadan orman ekosistemlerin nasıl çalıştığını merak ettim. Bu yol beni toprak mikrobiyotası eğitimine götürdü ve Dr. Elaine İngham’dan Soil Food Web eğitimi aldım. Öğrendiklerim beni adeta büyüledi.

Toprak besin ağının temelinde fotosentez dediğimiz muhteşem dönüşüm fabrikası yatar. Yeşil bitkiler güneşin varlığında karbondioksiti alır; karbonu eksudat olarak toprağa, oksijeni dışarı verir. Bu sırada bitkiler karbonun yanına azot, sülfür, hidrojen, oksijeni alarak istediği bitki besin maddelerini temin etmek için çeşit çeşit karbonlu bileşikler üretir. Siz un, yağ, şeker, kakao ve yumurta kullanarak nasıl çeşitli kekler, pastalar üretebiliyorsanız bitki de ihtiyacı olan bitki besin maddesini getirecek olan bakteri ve mantarlar için eksudatları üretir. Buradaki kahramanlar oksijen seviyesi 6 ppm üzerinde çalışan aerobik bakteriler, ekto -endo mikoriza mantarlar, nematodlar, protozoalar, flageller, siliatlar, mikro-makro artropotlar, solucanlar, sürüngenler, kuşlar ve aklınıza gelen insan dışındaki canlılardır. Bu yaşam alanına toprak besin ağı, toprak mikrobiyotası denir. Bitkiler, bakteriler ve mantarlar kendi besin maddelerini üretemez bu yaşamda hayatta kalabilmek için birbirlerine ihtiyaç duyar. Aralarında simbiyotik bir yaşam ve inanılmaz bir birlik vardır. Aerobik tür bakteriler, yararlı mantarlar küçük kurtçuklar oluşturdukları bu birliktelikte anaerobik dediğimiz oksijen seviyesi 6 ppm in altında çalışan bakterileri yanlarına sokmazlar, onları öldürmezler de. Zarar vermelerine toprağı anaerobik ortama götürmelerine izin de vermezler. Bu düzen insan eli ile yapılan yanlışlara kadar devam eder. Toprağın pulluk ile sürülmesi, üzerinde ağır tonajlı araçların gezmesi, kullanılan kimyasallar, zararlılar ile mücadelede kullanılan sonu sit ile biten ilaçlar maalesef kendi halinde bir düzen içinde çalışan bu sisteme zarar verir. İşte o zaman anaerobik ortam canlılarına gün doğar, çoğalmaya ve ortamda baskın hale gelmeye başlar. Bu durumda ortamdaki oksijen azalır amonyak, hidrojen sülfür ve alkol anaerobik fermentasyon ürünleri ortaya çıkar. Bunlar bitki beslenmesini bozarak bitkinin immun sisteminin bozulmasına ve hastalıklara açık hale gelmesine neden olur. Toprak besin ağı aynı bizim vücumuz gibi denge içinde ve miliekivalan gibi çok çok küçük miktarlarda çalışır. Bitkilerin kilolarca K, Mg, Mo, Na, Ca, P, N ihtiyacı yoktur. Bitki ürettiği eksudatlar ile neye ihtiyacı varsa bakteri ve mantarların aracılığı ile onu temin eder. Bunun yanında protozoa gibi canlılar da bakteri ve mantarları yiyerek vücutlarına bakterilerden gelen azot ve karbonu alır. Fazla gelen azotu solubl, yani emilebilir halde, ortama dışkılarlar. Bu olay sonrası bitki serbest diffuzyon ile ortamdaki fazla azotu ortamı eşit hale getirinceye kadar vücuduna alır. İşte bitki beslenmesinin özündeki azot toprak besin ağındaki fabrika gibi çalışan bu sistemden böyle kullanılır. Böyle güzel ve dengeli çalışan sisteme sizin dışardan azot vermenize gerek kalır mı? Tabii ki hayır. Ekosistemler aslında onlara farklı bir  göz ile baktığımızda bize ne çok şey anlatıyor.

Tıp fakültesinde ilk öğrendiğimiz Latince sözcük ’’Primum non nocere“ “Önce zarar verme’’dir. Sadece beşeride değil toprağa gönül vermiş bir doktor olarak doğa da bu sözü fazlası ile haketmiyor mu sizce? Dünyanın en kutsal mesleğini yaparken bir yandan diğer kutsal varlık olan doğa ananın beni yönlendirmesini izlemek ve sentez gücümü toprak anayla birleştirmek bana büyük keyif veriyor. Bu anlamda insan mikrobiyotası ve toprak mikrobiyotasının ayrılamaz bir bütün olduğunu söylerken hepimizin sadık yari olan kara topraktan gelen şifa ile sağlıcakla kalın diyorum.